ON شب در 30 ژوئیه اولکسی واداتورسکی مردی شاد به رختخواب رفت. بنیانگذار Nibulon، یک شرکت غلات، پس از بررسی کار روی پایانه صادراتی جدید در Izmail، در 360 کیلومتری رودخانه دانوب، به تازگی به خانه خود در میکولایف رسیده بود. راننده‌اش بعداً با کنایه گفت که او یک «جفت بال» به دست آورده بود، که با پیشرفت سریع شرکتش و تبدیل یک نقشه توسعه‌نگرفته به یک مسیر فرار در زمان جنگ برای صادرات، آن را تقویت کرد.
اما چند ساعت بعد این سرمایه دار 74 ساله به همراه همسرش در حمله موشکی روسیه کشته شد. یکی از موشک ها در چند متری پناهگاه زیرزمین آنها با انفجاری چنان قوی فرود آمد که چهره این زوج را روی دیوارها رها کرد. آندری، پسر آقای واداتورسکی، به یاد می آورد: «روس ها زیرساخت ها و تأسیسات نظامی را تخریب می کردند. “آنها هر چیزی را که فکر می کردند نیاز داشتند نابود کردند… و ظاهراً شامل پدرم هم می شد.”
آقای واداتورسکی جوان‌تر، شرکت را به عهده گرفت و خود را متعهد کرد که دیدگاه پدرش را محقق کند. در 14 سپتامبر، پایانه صادرات جاده ای و ریلی Nibulon به طور کامل عملیاتی شد. از آن زمان تاکنون 900000 تن ذرت و گندم ارسال کرده است. این تأسیسات بخشی از توسعه مجدد شتابزده بنادر رودخانه دانوب است که قبلاً نادیده گرفته شده بودند – که توسط روسیه محاصره تجارت اوکراین در دریای سیاه انجام شد. بنادر دانوب ممکن است دورافتاده، تا حد زیادی توسعه نیافته و دسترسی به آنها نسبتاً گران باشد، اما مزیت حیاتی ایمنی را ارائه می دهند: نزدیکی آنها به رومانی، یکی از اعضای ناتو، از بمباران روسیه محافظت می کند. قبل از جنگ، بنادر دانوب مسئول 1.5 درصد تجارت اوکراین از نظر حجمی بودند. اکنون آنها در مسیر رسیدگی به 20٪ هستند و برنامه هایی برای بیشتر دارند.
یوری واسکوف، معاون 43 ساله وزیر زیرساخت اوکراین، می‌گوید که تیم او فوریت توسعه بنادر دانوب را طی سه روز پس از تهاجم روسیه در فوریه سال گذشته تشخیص داده است. آقای واسکوف که کهنه کار تجارت دریایی است، پس از انجام یک تمرین سازماندهی مجدد در سال 2012 به عنوان رئیس اداره بنادر دریایی اوکراین، از پتانسیل این رودخانه اطلاع داشت.
اولین قدم او انتصاب یک گروه کاری ده نفره بود تا بنادر دانوب را برای نقش جدید خود در زمان جنگ آماده کنند. این گروه بر 100 میلیون دلار سرمایه گذاری دولتی و خصوصی در بنادر رودخانه نظارت داشت و تجهیزات را از بنادر دریایی محاصره شده یا تصرف شده در هر کجا که ممکن بود منتقل می کرد. آقای واسکوف می گوید که نتیجه یک تصویر صادراتی است که از سال 2012 قابل تشخیص نیست.
یکی از پروژه های حیاتی لایروبی کانال شمالی Bystre برای افزایش عمق از 3.9 متر به 6.5 متر بود که این مسیر را برای تردد بزرگتر قابل کشتیرانی کرد. این تغییر مخالفت طرفداران محیط زیست و برخی از گروه های ذینفع رومانیایی را برانگیخت. اما اوکراینی‌ها با حفاری نقشه‌های ناوبری از سال 1958 که نشان می‌داد قبلاً از چنین عمق‌هایی استفاده می‌شده است، از خواسته‌های خود برای مشورت صرف نظر کردند. نتیجه این بود که تعداد کشتی هایی که منتظر ورود به دانوب بودند دو سوم کاهش یافت.
ظرفیت تنها عامل موثر بر دوام مسیر صادرات دانوب نبود. زیرساخت های حمل و نقل زمینی که منطقه را به بقیه اوکراین متصل می کند، یک گلوگاه بوده و باقی می ماند. جاده تک کالسکه از اودسا به سختی با تپش تپش‌های کامیون‌ها کنار می‌آید و تصادفات منظمی رخ می‌دهد. خط راه آهن که به موازات جاده امتداد دارد آسیب پذیری خاص خود را دارد، به شکل پلی که از خور دنیستر در Zatoka عبور می کند. موشک ها و پهپادهای روسیه بیش از ده ها بار به آن حمله کرده اند. هر بار که پل آسیب می بیند، ترافیک به جاده برمی گردد. الکساندر ایستومین، رئیس اداره بندر ازمیل، می‌گوید: «وقتی این اتفاق می‌افتد، ترافیک از اودسا تا ازمیل را می‌بینید». او می افزاید که کار برنامه ریزی شده برای تعریض جاده و افزایش ظرفیت ریلی نمی تواند به زودی انجام شود.
حمل و نقل محصولات از طریق دانوب بسیار کمتر از بندرهای اوکراینی اودسا و جاهای دیگر در امتداد سواحل دریای سیاه است. قبل از جنگ، این بنادر 60 درصد تجارت اوکراین را تشکیل می دادند. Nibulon تخمین می زند که هزینه حمل و نقل غلات از مزرعه به بازار از 12 دلار به 150 دلار در هر تن افزایش یافته است. هنوز بالای 100 دلار است. برای تولیدکنندگان غلات اوکراین که با حاشیه های اندک کار می کنند، این یک مشکل بوده است. بیشترین پول از دست رفته در سال گذشته اما آنچه بنادر دانوب ارائه می دهد قابل پیش بینی است.
در مقابل، معامله غلات با روسیه که به اوکراین اجازه می دهد محموله های محدودی را از برخی بنادر دریای سیاه خود صادر کند، اکنون با کمتر از یک چهارم حجم مورد نظر کار می کند. اوکراین می‌گوید روسیه عمداً بازرسی‌هایی را برای کاهش تعداد کشتی‌هایی که از کریدور توافق شده عبور می‌کنند، انجام می‌دهد. تمدید قرارداد همیشه منوط به مذاکره دم آخر است. آقای واداتورسکی می گوید: «روسیه اصلاً نمی خواهد اوکراین اقتصاد داشته باشد. آنها اساساً به ما می گویند که برای صادرات از آنها اجازه بگیریم.»
کشاورزی اوکراین که حدود 2.5 میلیون نفر را استخدام می کند، به نقطه بحرانی رسیده است. یکی از مسائل مربوط به 8 تا 10 میلیون تن غلات است که از برداشت 53 میلیون تنی سال گذشته هنوز حمل نشده است. یکی از موارد بسیار بزرگ تر، برداشت های آینده است. اوکراین در زمان جنگ همچنان جزء کلیدی امنیت غذایی جهان است. این کشور بزرگترین تولید کننده روغن آفتابگردان در جهان است و از نظر ذرت و جو در بین پنج کشور برتر قرار دارد. با این حال، ضررهای مالی تولیدکنندگان غلات به این معناست که آنها در حال حاضر بذر کمتری دارند. آقای واداتورسکی پیش‌بینی می‌کند که محاصره روسیه باعث کاهش ۲۵ میلیون تنی صادرات غلات در سال‌های ۲۵-۲۰۲۴ خواهد شد. او می‌گوید: «مردم فکر می‌کردند جنگ در سال 2022 غیرممکن است. به نظر می‌رسد که آنها معتقدند قحطی غیرقابل تصور است.
حتی سرسخت ترین حامیان دانوب اذعان دارند که پایدارترین راه حل برای بحران غلات، بازگشت به بهره برداری کامل از بنادر دریایی اوکراین است. اما نظرات در مورد چشم انداز بازگشت بنادر معروف اوکراین به زندگی قبل از جنگ متفاوت است. آقای واسکوف، اهل اودسا، اصرار دارد که شهرش می تواند به نقش خود به عنوان مرکز تجارت جهانی بازگردد. آقای واداتورکسی چندان مطمئن نیست. او می گوید که به چشم انداز بلندمدت هرگونه معامله غلات دریای سیاه اعتقاد چندانی ندارد. از سوی دیگر، ترمینال غلات دانوب قبلاً ارزش خود را ثابت کرده است و به طور مؤثر شرکت او را از نابودی نجات داده است. پدرش در زمانی که دیگران این کار را نمی‌کردند – بدون تأمین مالی خارجی یا چشم‌انداز تجاری روشن، در مورد اوکراین انتقاد کرد. او گفت: «کاری که پدرم انجام داد، میهن پرستی نبود. “این قهرمانی بود.”■
